Seçici Enternasyonalizmden Askeri İzolasyona ABD Dış Politikasında Türkiye (1918-1923)

Abstract

Bu makale Millî Mücadele döneminde Amerika Birleşik Devletleri’nin Türkiye’ye yaklaşımını ve bu yaklaşımın zaman içindeki değişimini incelemektedir. Çalışma, Amerika’nın Millî Mücadele ile olan ilişkisine dair dört bulgu ortaya koymak- tadır. Birincisi, 1918 sonrasında Başkan Wilson’ın bölgeye bakışının çoğunlukla Ermenistan mandası üzerinden şekillenip sekteryan bir tercihi yansıttığıdır. Bu durum, başkanın enternasyonalist düşüncelerinde seçici olduğunu göstermektedir. İkincisi, Anadolu’daki gayrimüslimlerin durumunun Wilson’ın başkanlığından sonra da ABD’nin bölgeye bakışındaki önemli unsurlardan biri olmaya devam ettiğidir. Ancak Wilson döneminin aksine, ABD bu meseleleri takiple yetinmiş ve çoğu zaman konuya müdahil olmamıştır. Bu durum, ABD dış politikasında yaşanan askeri-siyasi izolasyon süreci ve bu zaman zarfında dış ilişkilerde ticari çıkarların ön planda olmasıyla yakından ilişkilidir. Üçüncüsü, Türklerin Millî Mücadele’de zamanla artan başarısının da ABD’yi iktisadi ve ticari çıkarları sebebiyle Ankara’ya karşı daha farklı bir politika izlemeye itmesidir. Sonuncusu ise hem gayrimüslimler hem de iktisadi çıkarlar çerçevesinde, yardım misyonları, iş çevreleri, lobi grupları gibi birbiriyle çatışan hedefleri olan çeşitli aktörlerin bu süreçte Amerikan siyasetini etkilemek için yoğun çaba sarf ettiğidir. Makale, Ankara’nın ABD’ye temel bakışının ise İngiltere ve Fransa’ya karşı bir denge oluşturma politikası olarak analiz etmektedir. Bu bağlamda, Türkiye’nin ABD ile olan ilişkileri kuruluş dönemi diplomasisini de iyi bir biçimde yansıtmaktadır.