Sporda Prososyal ve Antisosyal Davranışlar, Değerler ve Ahlaki Karar Alma Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Abstract

Spor, doğası gereği başkaları için olumlu sonuçlar doğurabilecek davranışlarda bulunmak için birçok fırsat sunmakla birlikte aldatma ve saldırganlık gibi başkaları için olumsuz sonuçlar doğurabilecek davranışlar için de ortam yaratmaktadır. Dolayısıyla sporda hem prososyal hem de antisosyal davranışlara tanık olunmaktadır. Bu bağlamda spor ortamlarında davranışlar, değerler ve ahlaki tutumların incelenmesi önem arz etmektedir. Bu çalışmanın amacı; sporda prososyal ve antisosyal davranışlar ile altyapı takımlarında değerler ve ahlaki karar alma tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi ve ele alınan kavramların cinsiyet, spor türü ve yaş gruplarına göre farklılığın ortaya konmasıdır. Araştırmaya farklı spor branşlarında faaliyet gösteren 13-18 yaş aralığında 107 kız (Xyaş= 15,88±1,79 yıl), 193 erkek (Xyaş= 16,19±1,84 yıl) toplam 300 sporcu (Xyaş= 16,08±1,84 yıl) gönüllü olarak katılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak kişisel bilgi formu, Sporda Prososyal ve Antisosyal Davranış Ölçeği, Altyapı Sporlarında Değerler Ölçeği-2, Alt Yapı Sporlarında Ahlaki Karar Alma Tutumları Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde betimleyici analizler, Pearson korelasyon analizi, hiyerarşik regresyon analizi ve bağımsız gruplar için t testi kullanılmıştır. Sporda prososyal ve antisosyal davranış, sporda değerler ve sporda ahlaki karar alma tutumlarının cinsiyet, spor türü ve yaşa göre farklılaştığı görülmüştür. Kız sporcuların yetkinlik değeri ve sporda adilce kazanmayı koruma puanları erkeklerden daha yüksek bulunmuştur. Bireysel sporlar ile uğraşan sporcuların rakibe antisosyal davranış, hileyi benimseme ve yarışma severliği benimseme puanlarının takım sporcularından daha yüksek olduğu; takım sporcularında da takıma prososyal davranış alt boyutunun bireysel sporculardan daha yüksek olduğu görülmüştür. Yaşça büyük olan sporcuların takıma prososyal davranış puanlarının daha yüksek olduğu saptanmıştır. 13-15 yaş grubunda yer alan sporcuların ahlaki değer puanının daha yüksek olduğu gözlenmiştir. Sporda değerleri yordamada sporda prososyal ve antisosyal davranışların ve sporda ahlaki karar alma tutumlarının rolü olduğu bu araştırma sonucunda ortaya koyulmuştur. Anahtar Kelimeler: Prososyal davranış, antisosyal davranış, sporda değerler, ahlaki karar alma tutumu, altyapı sporcularıWhile sports and reproductive ability provide many opportunities to engage in behaviors that may have positive consequences for others, they also create the environment for behaviors that may have negative consequences for others, such as harmfulness. Therefore, both prosocial and antisocial behaviors are witnessed in sports. In this context, it is important to examine behaviors, values and attitudes in sports environments. The purpose of this study is to examine the relationship between prosocial and antisocial behaviors in sports and values and moral decision-making attitudes in youth teams and to reveal the differences in the concepts discussed according to gender, type of sport and age groups. A total of 300 athletes (107 female (Xage=15.88±1.79 years), 193 male (Xage=16.19±1.84 years) between the ages of 13-18, active in different sports branches) participated in the research. 1.84 years) participated voluntarily. Personal information form, Prosocial and Antisocial Behavior in Sports Scale, Values Scale in Youth Sports-2, Moral Decision-Making Attitudes in Youth Sports Scale were used as data collection tools in the research. Descriptive analyses, Pearson correlation analysis, hierarchical regression analysis and t test for independent groups were used to analyze the data. It has been observed that prosocial and antisocial behavior in sports, values in sports and moral decision-making attitudes in sports differ according to gender, type of sport and age. The competence value and fair winning protection scores of female athletes were found to be higher than those of male athletes. It has been observed that the antisocial behavior towards the opponent, acceptance of cheating and acceptance of competition love scores of athletes involved in individual sports are higher than team athletes; and the sub-dimension of prosocial behavior towards the team is higher in team athletes than in individual athletes. It has been determined that the scores of prosocial behavior towards the team are higher in older athletes. It has been observed that the moral value scores of athletes in the 13-15 age group are higher. It has been revealed as a result of this research that prosocial and antisocial behaviors in sports and moral decision-making attitudes in sports play a role in predicting values in sports. Key Words: Prosocial behavior, antisocial behavior, values in sports, moral decision-making attitude, youth athletes